O czym powinien pamiętać organizator imprezy masowej, by jej uczestnicy bawili się zarówno bezpiecznie, jak i dobrze?

Wraz z początkiem lata rozpoczyna się sezon dużych, zwykle plenerowych wydarzeń – koncertów, festynów, festiwali i innych wielkich imprez tematycznych. Biorąc pod uwagę ogromną liczbę uczestników takich przedsięwzięć, na pierwszy plan wysuwa się zapewnienie bezpieczeństwa w trakcie imprezy. Co warto wiedzieć, o czym musi pamiętać organizator, jak powinni zachowywać się uczestnicy?

Kiedy impreza staje się masowa?

Czym w ogóle jest impreza masowa? Ustawa z dnia 20 marca 2009 roku o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. 2009 Nr 62 poz. 504, z późniejszymi zmianami) wskazuje, że impreza masowa to wydarzenie o charakterze artystycznym, rozrywkowym, polegającym na publicznym oglądaniu przekazu telewizyjnego lub sportowym.

„Masowość” jest zależna od liczby osób, do których skierowano przedsięwzięcie i miejsca, w którym jest ono organizowane. W przypadku wydarzeń artystyczno-rozrywkowych (np. koncertów, festynów, transmisji), które odbywają się na stadionach, w innych obiektach, które nie są budynkami lub na terenie umożliwiającym jego organizację, to minimum 1000 osób. Jeśli impreza odbywa się w hali sportowej lub innym odpowiednim budynku, wydarzenie uznamy za masowe, jeśli organizator przewidział co najmniej 500 miejsc dla uczestników.

Nieco inaczej jest w odniesieniu do wydarzeń zakładających współzawodnictwo sportowe lub popularyzowanie kultury fizycznej (czyli wydarzeń o charakterze sportowym). Przedsięwzięcie uznawane jest za masowe, jeśli uczestniczyć ma w nim co najmniej 1000 osób – kiedy organizowane jest ono na stadionie lub w innym obiekcie, niebędącym budynkiem, a także na terenie umożliwiającym jego przeprowadzenie. Jeżeli impreza ma zostać zorganizowana w hali sportowej lub innym, umożliwiającym jej organizację budynku – uczestniczyć w wydarzeniu powinno co najmniej 300 osób. Imprezą masową jest również mecz piłki nożnej, rozgrywany na stadionie lub w innym obiekcie sportowym, jeśli organizator udostępnił co najmniej 1000 miejsc dla uczestników wydarzenia.

Szczególną uwagę należy zwrócić też na imprezy masowego podwyższonego ryzyka, czyli takie, w czasie których (zgodnie z informacją o przewidywanych zagrożeniach lub w odniesieniu do dotychczasowych doświadczeń dotyczących zachowania uczestników) istnieje obawa o wystąpienie aktów przemocy lub agresji.

Ustawa wymienia również te wydarzenia, których jako masowe zakwalifikować nie można. To przedsięwzięcia organizowane m.in. w teatrach, kinach, szkołach i placówkach oświatowych (przez zarządzających tymi jednostkami), a także np. imprezy współzawodnictwa sportowego dzieci i młodzieży czy sportowców niepełnosprawnych, ogólnodostępne i nieodpłatne imprezy sportu powszechnego o charakterze rekreacji ruchowej czy zamknięte wydarzenia organizowane przez pracodawców dla pracowników.

Dlaczego definicja jest ważna?

Świadomość tego, że wydarzenie ma charakter masowy jest niezwykle istotne, ponieważ nakłada na jego organizatorów dodatkowe obowiązki, przede wszystkim w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego.

Niedopełnienie tych obowiązków może zaś doprowadzić do tragedii. Tak było w przypadku studenckich otrzęsin na Uniwersytecie Technologiczno-Przyrodniczym w Bydgoszczy w listopadzie 2015 roku, w trakcie których – w wyniku wybuchu paniki – zmarły trzy osoby. Podstawowym zarzutem wobec organizatora było sprowadzenie niebezpieczeństwa dla zdrowia i życia wielu osób.

O czym musi pamiętać organizator?

Organizator pamiętać musi nie tylko o zezwoleniu na przeprowadzenie imprezy masowej. To wydawane jest w drodze decyzji przez wójta, burmistrza albo prezydenta miasta właściwych ze względu na jej miejsce.

Uczestnicy wydarzenia przed jego organizatorami stawiają różne wyzwania. Główne oczekiwania to z pewnością przyjazna atmosfera, odpowiedni teren oraz wysoka jakość rozrywki, rywalizacji czy zaplecza merytorycznego przedsięwzięcia (w zależności od rodzaju imprezy). Podstawowym wymaganiem jest jednak – w odniesieniu do każdego wydarzenia – bezpieczeństwo. To także fundament procesu organizacyjnego imprezy, co podkreśla ustawa.

Zgodnie z nią, to właśnie organizatorzy odpowiadają „za bezpieczeństwo imprezy masowej w miejscu i czasie jej trwania”. Mieści się w tym (szerokim przecież) pojęciu przede wszystkim:

- bezpieczeństwo uczestników wydarzenia,
- ochrona porządku publicznego,
- zabezpieczenie przedsięwzięcia pod względem medycznym,
- zapewnienie odpowiedniego stanu technicznego obiektów, w których impreza się odbywa (szczególnie pod względem przeciwpożarowym i sanitarnym).

W konsekwencji organizator zadbać musi o udział w wydarzeniu służb porządkowych i informacyjnych, pod wodzą kompetentnego kierownika tych służb. Liczebność tych służb jest zależna od liczby osób biorących udział w imprezie. Na miejscu musi być również pomoc medyczna oraz zaplecze higieniczno-sanitarne. Konieczne jest wyznaczenie dróg ewakuacyjnych, a także zapewnienie warunków do zorganizowania łączności między podmiotami, które imprezę zabezpieczają.

Na organizatorów imprez odpłatnych nałożony jest również obowiązek ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone osobom w niej uczestniczącym. Należy jednak wziąć pod uwagę fakt, że za większość naruszeń bezpieczeństwa, które wystąpią w trakcie imprezy, do odpowiedzialności pociągnięty zostanie realizator przedsięwzięcia. To dlatego tak istotne jest wybranie odpowiedniej agencji ochrony, która zadba o bezpieczeństwo i porządek publiczny w czasie jej trwania.

Za co odpowiedzialne są służby zabezpieczające imprezę?

Zabezpieczające, czyli realizujące ogół skoordynowanych przedsięwzięć w celu zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego w związku z imprezą masową.

Wśród uprawnień służb porządkowych znajduje się m.in. legitymowanie uczestników, przeglądanie zawartości ich bagaży i odzieży (pod kątem wnoszenia i posiadania na teren imprezy niedozwolonych przedmiotów i substancji), a także ujmowanie osób stwarzających bezpośrednie zagrożenie czy dopuszczających się zabronionych czynów (i przekazywanie ich Policji). To ostatnie uprawnienie jest szczególnie istotne w kontekście danych zaprezentowanych w raporcie Komendy Głównej Policji „Bezpieczeństwo imprez masowych w 2015 roku”. Dla przykładu – w 2015 roku w związku z imprezami masowymi zatrzymano łącznie ponad tysiąc osób, ujawniono 996 przestępstw oraz 9 109 wykroczeń, z których większość popełniono w trakcie trwania wydarzenia.

Jedną z ważniejszych kompetencji służb, która ma wymiar prewencyjny, jest odmowa wstępu na imprezę masową. Na teren wydarzenia nie mogą zostać wpuszczone m.in. osoby, wobec których zostało wydane orzeczenie zakazujące wstępu na imprezę masową czy posiadające tzw. zakaz zagraniczny lub klubowy (w przypadku meczów piłki nożnej). Służby porządkowe, w celu zapewnienia bezpieczeństwa, nie mogą na imprezę wpuszczać także osób pod widocznym wpływem alkoholu czy środków odurzających, posiadających broń lub inne niebezpieczne przedmioty oraz osób agresywnych. Ponadto uczestnicy zakłócający porządek lub łamiący reguły wydarzenia, muszą być z niego przez służby usunięte.

Organizator imprezy staje więc przed kolejnym wyzwaniem: wynajęcia takiej agencji ochrony, która ze swoich obowiązków wywiąże się bez żadnych zastrzeżeń, zapewniając uczestnikom bezpieczeństwo, a organizatorowi – spokój.

Na co zwracać uwagę, wybierając agencję ochrony? – Przede wszystkim na doświadczenie agencji, związane z realizacją imprez masowych. Istotne jest, aby wybrana firma była zdolna realizować zadanie, czyli miała odpowiednie struktury, kadrę zarządzającą, odpowiednie zasoby pracowników, duży portfel zrealizowanych imprez, odpowiednie referencje potwierdzające realizację na wysokim poziomie, niezbędne wyposażenie, m.in. sprzęt łącznościowy, jednolite umundurowanie pracowników w standardzie oczekiwanym przez organizatora – podkreśla Dariusz Żakowski, Zastępca Dyrektora Oddziału ds. Operacyjnych Impel Security Polska.

Wybór sprawdzonej agencji ochrony pozwoli z jednej strony na eliminowanie i minimalizowanie ryzyk, które mogą wystąpić w trakcie imprezy. Z drugiej – na zapewnienie najwyższych standardów obsługi gości imprezy przez służby porządkowe i informacyjne, czyli tzw. stewardingu, stosowanego w całej Europie.

Jak powinni zachowywać się uczestnicy?

Obowiązki leżą nie tylko po stronie organizatorów wydarzenia, ale także jego uczestników – są oni zobowiązani „zachowywać się w sposób niezagrażający bezpieczeństwu innych osób” oraz przestrzegać regulaminów obiektu i imprezy.

Nie mogą również wnosić i posiadać na terenie przedsięwzięcia broni czy innych niebezpiecznych przedmiotów (materiałów wybuchowych, wyrobów pirotechnicznych, materiałów pożarowo niebezpiecznych), napojów alkoholowych (prócz dopuszczonych do sprzedaży na terenie imprezy produktów zawierających maksymalnie 3,5% alkoholu), środków odurzających lub substancji psychotropowych.

Co zaś powinni ze sobą zabrać, to zdrowy rozsądek, czujność i (jak na drodze) ograniczone zaufanie do innych osób biorących udział w imprezie. – Każdy uczestnik wydarzenia, który zauważy niebezpieczną sytuację, powinien bezzwłocznie powiadomić najbliższego członka służb porządkowych lub informacyjnych. Często od szybkości przekazania informacji zależy, jak szybko służby mogą podjąć działania – wskazuje D. Żakowski.

Jak dodaje: w żadnym przypadku nie należy ulegać panice, nie należy jej też wzbudzać – konsekwencje takiego działania mogą być nieobliczalne. Uczestnik nie powinien także samodzielnie podejmować działań zmierzających do zażegnania sytuacji kryzysowej – należy to pozostawić wyspecjalizowanym i przygotowanym do tego służbom.

Co może, choć nie powinno, się wydarzyć?

Podstawowe zagrożenia wynikają m.in. z niewłaściwego przygotowania obiektu lub terenu wydarzenia (z niedopełnienia obowiązków stawianych przez prawo budowlane) oraz uczestnictwa w imprezach masowych osób zachowujących się agresywnie czy prowokacyjnie. To pierwsze doprowadzić może do katastrof budowlanych lub np. stwarzających zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi uszkodzeń scen koncertów. Niewyznaczenie odpowiednich dróg ewakuacji może doprowadzić do wybuchu paniki. To drugie – do awantur i bitw (np. na stadionach).

Część zagrożeń ma charakter zdrowotny – to wszelkie uszkodzenia ciała, które mogą wynikać np. ze zbyt intensywnej zabawy przy barierkach, czy omdlenia (ze względu na wysokie temperatury) albo stany upojenia alkoholowego. Służby porządkowe i informacyjne muszą być czujne i w tym zakresie, pozostając w kontakcie ze służbami medycznymi.

Imprezy masowe, szczególnie w ostatnim czasie, są traktowane jako potencjalne miejsce przeprowadzenia ataków terrorystycznych. Dlatego też w dobie zagrożeń terrorystycznych wszystkie profesjonalne firmy świadczące usługi ochrony imprez masowych powinny stale uświadamiać i szkolić swoich pracowników pod kątem tego typu zagrożeń. Do tego służą m.in. wspólne ćwiczenia pracowników ochrony z Policją czy Strażą Pożarną i medykami. Członkowie służb muszą „dużo widzieć” i odpowiednio szybko przeciwdziałać możliwościom wystąpienia zagrożenia, reagować bezzwłocznie na wszelkie podejrzane zachowania czy pozostawione rzeczy i przekazywać informacje dalej – podkreśla Dariusz Żakowski z Impel Security. Ważna jest też ścisła współpraca organizatora imprezy ze służbami odpowiedzialnymi za zapewnienie porządku publicznego.

Bezpieczeństwo przede wszystkim

Dzięki więc odpowiedniemu przygotowaniu każdej ze stron, począwszy od organizatora, przez służby porządkowe i informacyjne, a także uczestników imprezy, możliwe jest zapewnienie maksymalnego poziomu bezpieczeństwa wszystkim. A jak wiadomo – bezpieczeństwo to podstawa, szczególnie w przypadku dużych wydarzeń.